Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia – Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, với tốc độ tăng trưởng ước tính là 7% trong năm 2019, nhanh hơn gấp ba lần so với mức trung bình toàn cầu. Thành tựu ấn tượng này có được là nhờ hai yếu tố chính tăng trưởng xuất khẩu và tăng trưởng nhu cầu nội địa từ các hộ gia đình và doanh nghiệp, cho thấy tầng lớp trung lưu của Việt Nam đang phát triển nhanh chóng.
Hôm nay, Bộ Kế hoạch Đầu tư và Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đã công bố Báo cáo Phát triển Việt Nam 2019 với tiêu đề “Kết nối vì Phát triển và Thịnh vượng chung”, cùng với một trong những báo cáo đầu vào “Việt Nam: Kết nối chuỗi giá trị nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh thương mại”. Báo cáo đưa ra bức tranh tổng quan về kết nối giao thông của Việt Nam nhằm hỗ trợ ba mục tiêu phát triển quan trọng của quốc gia, bao gồm hội nhập, tăng trưởng bao trùm và khả năng chống chịu.
Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới
Theo đánh giá của ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia – Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, với tốc độ tăng trưởng ước tính là 7% trong năm 2019, nhanh hơn gấp ba lần so với mức trung bình toàn cầu. Thành tựu ấn tượng này có được là nhờ hai yếu tố chính tăng trưởng xuất khẩu và tăng trưởng nhu cầu nội địa từ các hộ gia đình và doanh nghiệp, cho thấy tầng lớp trung lưu của Việt Nam đang phát triển nhanh chóng.
Cũng theo ông Ousmane Dione, với động lực tăng trưởng chính là xuất khẩu, chủ yếu từ khối FDI và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, một trong những yêu cầu đặt ra đối với Việt Nam là tăng cường hội nhập và kết nối thị trường nội địa để thúc đẩy sự phát triển liên tục và thịnh vượng chung cũng như để đảm bảo rằng bất kỳ sự suy giảm tiềm năng nào trong xuất khẩu đều có thể được bù đắp bởi nhu cầu trong nước cao hơn.
“Kết nối chặng cuối, đặc biệt là đến các cộng đồng dân tộc thiểu số và xa xôi như vùng núi phía Bắc và Tây Nguyên có ý nghĩa quan trọng trong việc gia tăng cơ hội kinh tế và chuỗi giá trị bao trùm nhằm đem lại lợi ích cho mọi người dân Việt Nam chứ không chỉ tầng lớp trung lưu. Một yếu tố không kém phần quan trọng khác đó là Việt Nam cần nâng cao khả năng chống chịu của mạng lưới và kết cấu hạ tầng giao thông trước những thách thức của biến đổi khí hậu”, ông Ousmane Dione chia sẻ.
Báo cáo của Ngân hàng Thế giới cũng nêu bật một vấn đề thường ít được chú ý, đó là mức độ lạc hậu của hệ thống giao thông và logistics trong nước so với nhu cầu ngày càng phức tạp từ tầng lớp tiêu dùng trung lưu. Thu nhập tăng lên đồng nghĩa với yêu cầu lớn hơn về các dịch vụ tiêu chuẩn cao như mức độ an toàn, đúng hẹn, độ tươi mới và truy xuất nguồn gốc với mức giá cạnh tranh.
Mặc dù nhu cầu của người tiêu dùng đã chuyển biến nhanh chóng nhưng chuỗi cung ứng lại hầu như không thay đổi. Phần lớn người tiêu dùng vẫn chủ yếu mua sắm tại các chợ truyền thống. “Hệ thống chuỗi cung ứng lạnh” vận chuyển và lưu trữ thực phẩm dễ hỏng từ trang trại đến người tiêu dùng vẫn còn phân mảnh và chủ yếu phục vụ thị trường xuất khẩu. Báo cáo cho biết, hiện trạng kém phát triển của chuỗi cung ứng thực phẩm dẫn đến nhiều hệ lụy như thất thoát về thực phẩm – ước tính tương đương 2% GDP của Việt Nam, bên cạnh tỷ lệ mắc bệnh do thực phẩm cao và ô nhiễm môi trường.
Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử cũng tạo ra nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại hình dịch vụ logistics mới bao gồm kết nối nhận hàng, giao hàng tận nơi và giao hàng chặng cuối, đặc biệt là các bưu kiện cỡ nhỏ, giá trị thấp. Điều này đặt ra thách thức lớn hơn nữa cho các thành phố của Việt Nam vốn đã quá tải với tình trạng tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng và mật độ xây dựng cao.
Khai thác hợp lý kết cấu hạ tầng giao thông và cải thiện công tác phối hợp
Ông Ousmane Dione cho rằng, để kết nối Việt Nam vì phát triển và thịnh vượng chung cũng như để đảm bảo rằng mặt trời vẫn tiếp tục tỏa sáng ở Việt Nam cho dù mây đen bao phủ kinh tế toàn cầu, cần giải quyết 3 vấn đề chính.
Đầu tiên, khai thác hợp lý kết cấu hạ tầng giao thông và cải thiện công tác phối hợp thay vì cạnh tranh lãng phí giữa các địa phương để sở hữu hạ tầng giao thông. Việt Nam có kết cấu hạ tầng giao thông tương đối tốt nhưng với dư địa tài khóa hạn chế hiện tại cho đầu tư cơ sở hạ tầng, Việt Nam cần khai thác hợp lý kết cấu hạ tầng giao thông hiện có, đơn cử như hệ thống cảng, song song với việc đẩy mạnh vận tải đa phương thức. Ngoài ra, cần khuyến khích và đưa ra các sáng kiến phối hợp thay vì cạnh tranh trong việc xây dựng và khai thác kết cấu hạ tầng giao thông giữa các địa phương.
Thứ 2, hoàn thiện quy hoạch giao thông và quy hoạch không gian để hỗ trợ tốt hơn các chuỗi giá trị quan trọng nhằm tăng cường kết nối và hội nhập chuỗi giá trị trong nước và quốc tế. Việt Nam cần hài hòa tốt hơn mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh thương mại và tăng cường chuỗi giá trị với các mục tiêu cải thiện kết nối vì hiện tại chưa có chính sách hay chiến lược cụ thể nào về kết nối hướng tới thúc đẩy thương mại và quy hoạch/đầu tư vào giao thông.
Thứ 3, cải thiện khả năng tiếp cận thị trường cho các khu vực kém phát triển thông qua kết nối với các trung tâm kinh tế bằng cách ưu tiên đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông và kỹ thuật số giúp tối đa hóa khả năng tiếp cận thị trường. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh phát triển dịch vụ vận tải.
